دُوار، این مسکن سیار دامداران وکشاورزان وجامعه شریف عشایری، با پیشینه ای ۵۰۰ساله یکی ازتجارب ناب بشراست که تاکنون برتارَک تاریخ میدرخشد ودر خاطرات وزندگی بزرگان ونیاکان ایلات وطوایف وبخصوص زاگرس نشینان ازمقام ومنزلت بسیارشوخ وشیرین وشنگولی برخورداراست.
این مَسکنِ مَشدو مشکی وماندگارکه بارنج مضاعف مردان وسرپنجه سترگ زنان ایل بافته وبرپامیشودازگذشته های دورِدورتاکنون برکرانه های کُهن وبازوان مِحَن این مرزوبود خودنمایی میکند و کِرِشمه کنان ، عزت وعظمت وپایندگی وپایداری گذشتگان مارابه رُخ میکشد.
دُوار، آرامگاهی است امن واستوار ومیزان ومحکم که شکل وشمایلش ترجمان طاقت وطراوت پدران وحکایت هنرمندی مادران ما، درمقاطع دیروزوامروزوفردا است.
این سرپناه سُرورانگیز وغرورآمیز ، ازموی بُز که تهیه آن ارزان وآسان ودرمقابل بارش باران نفوذ ناپذیرمیباشد، ساخته شده است.
دُوار، ازدوتیکه( وَرمال وپُشت مال) بوجود آمده که بوسیله یک ابزارچوبین بنام( موک) بهم وصل میشود.
این آرامگاه عشایری دارای اجزای مختلفی است که هرکدام نقش بخصوصی در ایستایی وسرافرازی آن بازی میکند.
سقف آن را تخته هایی مویی(تشکیل شده ازموی بُز)به طول ده تادوازه متر تشکیل میدهدکه تعدادوعرض آن به شهرت ومکنت صاحب آن بستگی دارد.
این سایه سارسنگین برچهارتاشش ستون وسرستون چوبین بنام (حُصین) سوارمیشود که از سقف بوسیله چند تکه چوب تراشیده بصورت افقی ( بنام کُچیل) زبانه های سَر حُصین را به منتهی الیه فوقانی دُوار متصل ومستحکم میکند.
دُوارعشایرکوچنده بین نیمه دوم شهریور تا اواخرمهرماه هرسال بازسازی ویاتعمیرکامل میشود تا بتواند بمدت یکسال دیگر درمقابل باد وباران وبرف وتگرگ وخلاصه .سرمای زمستان وگرمای تابستان پناهگاه مفیدومطمئنی برای ساکنان خودباشد که این بهسازی سالیانه را ( دُواردیران) نام نهاده اند.
دُواردیران یکی ازمراسم مهم ومعتبر دامداران وعشایر استانهای غرب وجنوب غرب است که طی یک فرایند معین ودریک روزمشخص با دعوت ازمردان سالخورده ودونسمه( کاربلد) وهمراه بایک سور وشور بیادماندنی انجام میشود.
دراین روز که بامشارکت زنان ومردان آبادی واقوام سپری میشود،
اولا؛ سازوبرگ سیاه اچادر ازآن جدا وبدنه اصلی دُواربرروی یک سطح صاف ومسطح پهن میشود.
دوما؛ بامربیگری وسرپرستی یکی ازپیرمردان خبره وکارکُشته (معمار) تمام قطعه های دُوارباچاقوهایی مخصوص وظرافت خاص از هم جدامیگردد.
سوما؛ طبق تشخیص ودستورسرپرست گروه، تخته های آسیب دیده ازبدنه اصلی خارج وتخته های جدیدوتازه بافت جایگزین میشود .
رابعا؛ براساس نظر مربی ، جای بعضی از تیکه ها(تخته) دُوار نیزجابجا وقسمتهایی ازآن نیز تعمیر ورفوگری میشود.
دراین مرحله، پس از وارسی وکنترل ومحاسبه دقیق مسئول گروه،کاربران که تعدادآنها نباید ازشش نفرکمترواز دوازده نفربیشترباشد، با توجه به سوابق وتجا رب موفق خود، با اذن سرمربی وبا استفاده از یک نوع سوزن مخصوص( دُواردیر یاهمان جوال دوز) و نوعی نخ، درست شده ازموی بُز به دوخت ودوز واتصال مجدد قسمتهای گوناگون دُوارکه به آنها تخته میگویند مشغول میشوند.
دراین سیر سنتی که ازصبح زودشروع وتا هنگام چاشت(نهار) ادامه دارد، هردونفراز حاضران مسئول انجام یک دوژ(وصل کردن دوتخته به هم) میباشند که چنانچه یک گروه زودتر وظیفه محوله را بدرستی انجام دهندبا صلاح دید ناظربه کمک دیگران خواهندرفت.
نحوه وکیفیت دوخت ودوز همه مدعوین باید موردتائید فردخبره قرارگیرد وبه همین خاطر بارها اتفاق می افتد که بدستورمربی، کارانجام شده تخریب ومجددا دوخته میشود زیرا چنانچه استاندارد دوخت مراعات نشود سیاه چادر درهنگام بارندگی چکه میکند واب ناشی ازباران را به داخل منزل منتقل میکند.
لازم به ذکراست که در کنار این عملیات، یک گروه ازمردان مشغول تدارکات وتهیه موادغذایی، ( ذبح گوسفندوآماده سازی گوشت، تهیه هیزم و جمع آوری دیگ ومجمع) وتعدادی اززنان آبادی نیز تحت نظر یکی از کدبانوان ایل مشغول پخت نان ساجی، پخت غذابرای میان وعده صبح ونهارمیباشند.
عملیات دواردیران که دارای نوعی تقدس دربین عشایرزاگرس نشین است با صرف نهار، تقدیر وتشکر صاحب دُوارازمیهمانان ودعای خیر کاربران افتخاری و میهمانان برای سلامتی وآرامش وانجام کارهای خیر وشادی درسایه سیاه چادر جدید برای میزبان به پایان میرسد.
