کرونا ،امنیت وسلامت انسانی

در دهه های اخیر بیماریهای مسری چون آنفولانزا،سارس و در شرایط کنونی «کرونا» که با سلامت بشر در گیر هستند در زمره مقولات وموضوعات «امنیتی»قرار گرفته اند.اثرات جدی واساسی ودر عین حال گسترده این بیماریها ، وترس ناشی از فراگیری آنها باعث شده است که به شکل جدی به عنوان تهدید امنیتی مورد توجه قرار گیرند و از این مقطع به بعد یعنی از سال ۲۰۰۳ به عنوان تهدیدات امنیتی در کانون توجه سیاست گذاران قرار گرفته اند،تهدیداتی که با سلامت وامنیت بشر در گیر هستند.
کرونا ودیگر بیماریهای واگیر ثابت کردند که تهدیدات معطوف به سلامت ،امروزه از نوع دغدغه های سیاسی همه کشورها است.امروز چالش سلامت مسأله همه دولت‌ها در عصر جولان بیماری کرونا است.چالشی که اقتصاد،بهداشت ودرمان،اجتماع وسیاست را به شدت درگیر خود ساخته است.
مقررات جهانی سلامت که در سال ۲۰۰۵تصویب واز سال ۲۰۰۷لازم الاحرا گردیده است به این مباحث نگاه اساسی دارد .بر اساس ماده ۲۲ که برای دولت‌ها الزام آور است . مقوله اعلام شرایط اضطراری،دسترسی مردم به غذا و دارو از مباحث اساسی در حقوق بین‌الملل وسلامت عمومی است.ایران در شرایط کنونی به دلیل تحریم دارو ومنع ارسال اقلام بهداشتی و درمانی در معرض تهدیدات امنیتی آمریکا است دولت بایدن دقیقا همان راهبرد دولت ترامپ را دنبال نموده است. جامعه جهانی باید در این زمینه ضمن محکومیت آمریکا در کنار ایران قرار گرفته و نگذارند امنیت انسانی وسلامت عمومی ملت ایران به مخاطره بیفتد. البته نظام جمهوری اسلامی با تکیه بر ظرفیت های داخلی وتولید واکسن ایرانی کرونا بخش مهمی از این تهدیدات را خنثی کرده است. اما تهدید سلامت ومنع ارسال دارو و غذا ی ملت ایران یعنی تهدید و به خطر افتادن امنیت بین الملل واین یک اقدام ضد حقوق بشری با مضمون سلامت است و جامعه جهانی باید به آن واکنش نشان دهد.
رابطه میان امنیت وسلامت مقوله ای قدیمی است اما کرونا ودیگر بیماریهای مسری این توجه را به شدت افزایش داده ودر کانون توجه قرار داده است.
همگان نیک می دانیم که بیماری وضعف در سلامت اثر مستقیم بر امنیت خاصه امنیت نظامی دارد،زیرا ضمن تقلیل قوای مسلحه توجه را از آمادگی دفاعی به مهار ومبارره با بیماری سوق می دهد.این اثر زمانی شدیدتر می شود که جوانان یک کشور در معرض خطر بیماری قرار گیرند. ویروس جهش یافته کرونا،یعنی کرونای انگلیسی این نقطه را نشانه رفته است.
از دیگر آثار امنیتی بیماری چون کرونا که می تواند دیگر سطوح امنیتی را به مخاطره بیندازد،ایحاد تزلزل وبی ثباتی در دولت‌ها است.وقوع این امر اثر مستقیم بر امنیت انسانی،سیاسی واجتماعی دارد.فقدان برنامه وراهبرد دولت در بحث مبارزه با کرونا می تواندضمن افزایش هزینه های سلامت به کاهش منابع مالی،کاهش درآمد ناخالص ملی،افزایش لشکر بیکاران،ونابرابری اجتماعی ودر نهایت عدم ثبات سیاسی تبدیل گردد.
کرونا امنیت بشری را با خطر مواجه ساخته است وبی شک برای مواجه با آن باید رهیافت امنیت انسانی را در این مقوله دنبال کرد.در این رهیافت نگرش به سلامت یک دیدگاه و تعریف جامع و کامل وموسع از امنیت انسانی است. در این رهیافت باز پیشگیری یک اصل راهبردی است.
با توجه به آنکه بیماری کرونا یک تهدید ملی وبین المللی است مواجه با آن هم باید با رعایت این اصل باشد.
در سطح ملی ،دولت باید از خود اقتدار نشان دهد و تزلزل در این زمینه یعنی تسلیم کرونا شدن و اسیر پیامدهای سیاسی و امنیتی شدن آن است.
دولت باید با اعمال اقتدار و حاکمیت ،وبا تکیه بر رهیافت امنیت انسانی وسلامت، مردم را به مشارکت در مبارزه با این بیماری وادار سازد. عملکرد نظام سلامت با وجود تحریم های ظالمانه آمریکا در این زمینه درخشان وشایسته تقدیر است. دولت جمهوری اسلامی باید با اقتدار برنامه های پیشگیریانه ومبارزه با کرونا را عملیاتی نماید.این مهم در کنار جلب مشارکت مردمی یعنی ارتقا امنیت وسلامت جامعه در برابر کرونا،تاثیر مهمی در امنیت ملی کشور دارد.کرونا دیگر یک مقوله مرتبط با سلامت و توسعه نیست، کرونا یک چالش اساسی است که صلح وامنیت جهان را با خطر مواجه ساخته است. دولت‌ها و ملت‌ها باید به این درک از مسأله برسند تا غلبه بر کرونا آسان گردد.
ایران باید در سطح بین المللی هم با توجه به تهدیدات کرونا وخطر سرایت آن به جامعه انسانی ،از ظرفیت‌های بین المللی برای حلب منابع بهره گیرد.یعنی مفتوح کردن این باب که برای مقابله با کرونا ،جهان نیازمند یک دستور کار جدید است.نگریستن به سلامت از دیدگاه امنیتی،خاصه امنیت وسلامت انسانی مقوله ای مهم است که باید با قدرت وشدت دنبال گردد.
در پایان باید خاطر نشان کنم،تهدیدات امنیتی کرونا با وجود کشف واکسن وامیدها برای مهار آن ،درابعاد اجتماعی هر روز گسترده تر می شود، باید با برنامه واقدام راهبردی به مقابله با آثار کرونا رفت .در این مسأله با توجه به ضرورت حفظ امنیت انسانی باید ضمن بسیح تمام امکانات، حاکمیت مردم را هم به صحنه آورد. مشارکت مردمی واقتدار حاکمیت یعنی تضمین امنیت وسلامت انسانی.من امیدوارم هم مردم وهم حاکمیت به این سطح از خطر رسیده باشند که تهدیدات وپیامد کرونا خاصه تهدیدات امنیت انسانی وسلامت جدی است واگر دیر بجنبیم فردا خیلی دیر است.